Theo đề nghị của Hội đồng Dân tộc của Quốc hội, vừa qua, Thường trực HĐND các cấp trên địa bàn tỉnh đã tổ chức tổng kết thi hành Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND thông qua việc xây dựng và ban hành báo cáo.

Báo cáo của các địa phương, đơn vị đã tập trung vào đánh giá những kết quả đạt được, những tồn tại, hạn chế trong các hoạt động giám sát của HĐND, Thường trực, các Ban HĐND, Tổ đại biểu HĐND và đại biểu HĐND các cấp như hoạt động xây dựng, quyết định chương trình giám sát hằng năm; xem xét báo cáo thuộc thẩm quyền của HĐND; xem xét việc trả lời chất vấn; xem xét quyết định của UBND cùng cấp, nghị quyết của HĐND cấp dưới có dấu hiệu trái với Hiến pháp, Luật, văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan Nhà nước cấp trên, nghị quyết của HĐND cùng cấp; hoạt động giám sát chuyên đề; hoạt động lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do HĐND bầu; hoạt động tổ chức hoạt động giải trình tại phiên họp Thường trực HĐND; giám sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân; giám sát việc giải quyết kiến nghị của cử tri; thẩm tra báo cáo của các Ban HĐND…

Qua tổng hợp thông tin, báo cáo của các Ban HĐND tỉnh, Thường trực HĐND các cấp cho thấy qua 7 năm thực hiện, Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND đã tạo cơ sở pháp lý để HĐND các cấp thực hiện chức năng giám sát và đã đạt được những kết quả nhất định. HĐND, Thường trực HĐND, các Ban HĐND, Tổ đại biểu và đại biểu HĐND các cấp tỉnh Bắc Kạn đã thực hiện cơ bản các hoạt động giám sát theo thẩm quyền được Luật quy định. Thường trực HĐND các cấp tập trung chỉ đạo điều hoà hoạt động giám sát, chủ động phối hợp với các đơn vị liên quan trong thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được giao, chất lượng các kỳ họp được nâng lên; hoạt động giám sát, khảo sát có trọng tâm, trọng điểm góp phần giải quyết các vấn đề bức xúc, nổi cộm mà cử tri và Nhân dân quan tâm. Trong đó có thể kể đến một số kết quả nổi bật như sau:

Về hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn tại kỳ họp

HĐND tỉnh đã tổ chức thực hiện 11 phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại các kỳ họp thường lệ, chất vấn Chủ tịch, các Phó Chủ tịch và 39 lượt thành viên UBND tỉnh. HĐND các huyện, thành phố đã tổ chức 84 phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại kỳ họp đối với Chủ tịch UBND huyện và Thủ trưởng các cơ quan, đơn vị. Việc chất vấn và trả lời chất vấn tại kỳ họp được chủ tọa kỳ họp điều hành linh hoạt, khoa học, hợp lý đảm bảo dân chủ, gợi mở và thẳng thắn. Cơ bản các đại biểu HĐND đã chủ động nghiên cứu, đặt nhiều câu hỏi chất vấn sát với thực tiễn; phản ánh trung thực ý kiến, nguyện vọng của cử tri; gắn với trách nhiệm của người được trả lời chất vấn. Lãnh đạo UBND, Thủ trưởng các cơ quan, đơn vị trả lời chất vấn đã thể hiện được tinh thần trách nhiệm, cơ bản làm rõ những vấn đề mà các đại biểu HĐND đặt ra, thẳng thắn nhận trách nhiệm của ngành, lĩnh vực phụ trách; đồng thời, đưa ra các giải pháp cơ bản giải quyết những khó khăn, vướng mắc trong lĩnh vực được giao phụ trách.

HĐND xã Dương Quang, thành phố Bắc Kạn tổ chức kỳ họp thường lệ để xem xét các báo cáo thuộc thẩm quyền 

Về hoạt động giám sát chuyên đề

Hoạt động giám sát chuyên đề được HĐND các cấp trong tỉnh quan tâm thực hiện, ngày càng có chất lượng, hiệu quả, phạm vi giám sát đa dạng, phù hợp với tình hình thực tế. Qua 7 năm, HĐND các cấp đã thực hiện 1.056 cuộc giám sát (cấp tỉnh 11 cuộc, cấp huyện 89 cuộc, cấp xã 956 cuộc); Thường trực HĐND cấp tỉnh, huyện đã tổ chức 142 cuộc giám sát, khảo sát chuyên đề (cấp tỉnh tổ chức 18 cuộc, cấp huyện tổ chức 124 cuộc); các Ban HĐND cấp tỉnh, cấp huyện đã tổ chức 416 cuộc giám sát, khảo sát chuyên đề (trong đó: cấp tỉnh 83 cuộc; cấp huyện 333 cuộc).

Nội dung giám sát, khảo sát chuyên đề là những vấn đề trọng tâm, trọng điểm liên quan đến phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương và các vấn đề được Nhân dân, cử tri quan tâm. Thông qua hoạt động giám sát, khảo sát đã làm rõ trách nhiệm, chỉ ra nhiều giải pháp quan trọng cho các cấp, các ngành, địa phương tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, thực hiện tốt các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, tăng cường tính nghiêm minh trong thực thi pháp luật tại địa phương.

Ban Pháp chế HĐND huyện Na Rì giám sát tại Viện Kiểm sát nhân dân huyện.

Trong hoạt động tổ chức hoạt động giải trình tại phiên họp Thường trực HĐND

Thường trực HĐND các cấp tỉnh Bắc Kạn đã tổ chức được 26 phiên giải trình tại phiên họp Thường trực HĐND. Trong đó, Thường trực HĐND tỉnh tổ chức được 05 phiên giải trình; Thường trực HĐND cấp huyện tổ chức được 21 phiên giải trình. Các phiên giải trình đều được tổ chức theo đúng quy định, với tinh thần thẳng thắn và trách nhiệm, đảm bảo đúng mục đích, yêu cầu đề ra. Qua phiên giải trình đã làm rõ nguyên nhân, trách nhiệm, lộ trình và hướng giải quyết nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trên địa bàn theo các lĩnh vực thuộc nội dung phiên giải trình. Qua hoạt động giải trình cho thấy, UBND, các cơ quan liên quan đã có sự nỗ lực trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ, quyền hạn theo lĩnh vực phụ trách và đạt được những kết quả nhất định, tạo sự chuyển biến tích cực. Sau các phiên giải trình, Thường trực HĐND các cấp đã ban hành thông báo kết luận với các kiến nghị cụ thể gửi đến UBND và Thủ trưởng các cơ quan, đơn vị, địa phương liên quan; quy định cụ thể thời hạn báo cáo kết quả thực hiện kết luận; đồng thời giao các Ban HĐND, Tổ đại biểu và đại biểu HĐND theo dõi, giám sát việc thực hiện. Qua rà soát, đến nay các kiến nghị đã và đang được UBND, các cơ quan, đơn vị, địa phương có liên quan tổ chức thực hiện.

Một phiên giải trình của Thường trực HĐND tỉnh

Trong hoạt động giám sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân

Việc xử lý đơn thư khiếu nại, tố cáo, kiến nghị của công dân gửi đến Thường trực HĐND các cấp được quan tâm, thực hiện, đảm bảo theo quy trình quy định. Thường trực HĐND các cấp tiếp nhận và xử lý 1.189 đơn thư khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh của công dân (trong đó, cấp tỉnh 610 đơn thư; cấp huyện 196 đơn thư; cấp xã 383 đơn thư). Các đơn thư đều được mở sổ theo dõi, phân loại, nghiên cứu, xử lý theo thẩm quyền; không có đơn thư tồn đọng, chưa xử lý, góp phần thúc đẩy việc giải quyết được nhanh chóng, kịp thời.

Ngoài ra, đối với những vụ việc có tính chất nhạy cảm, phát sinh nhiều đơn thư hoặc theo đề nghị của công dân, Thường trực HĐND cấp tỉnh, cấp huyện giao các Ban HĐND tổ chức khảo sát để nắm thông tin vụ việc, quá trình giải quyết và các nội dung khác có liên quan. Theo đó, đã có 65 vụ việc được xem xét, tổ chức khảo sát và có ý kiến cụ thể đối với các cơ quan có liên quan trong việc giải quyết

Trong hoạt động giám sát việc giải quyết kiến nghị của cử tri

Qua giám sát cho thấy, việc giải quyết, trả lời các ý kiến, kiến nghị của cử tri và nhân dân trên địa bàn tỉnh được các cơ quan, đơn vị quan tâm thực hiện, trả lời cử tri trực tiếp bằng văn bản; chất lượng trả lời, giải quyết ý kiến, kiến nghị cử tri ngày càng được nâng lên, có phương án giải quyết cụ thể hoặc trả lời, giải thích cho cử tri rõ nội dung kiến nghị, đề nghị.

Tuy nhiên, quá trình thực hiện Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND, còn có một số tồn tại, hạn chế như: Chưa quy định cụ thể về trách nhiệm, chế tài đối với các cơ quan, đơn vị chịu sự giám sát trong việc chậm gửi báo cáo, tài liệu theo yêu cầu của Đoàn giám sát; chậm thực hiện, chậm gửi báo cáo kết quả thực hiện kiến nghị qua giám sát; chưa có quy định chung của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội về nội dung chi, mức chi đảm bảo cho hoạt động của HĐND các cấp (Hiện nay các tỉnh, thành phố trong cả nước tùy thuộc vào khả năng ngân sách của địa phương xây dựng quy định riêng trên cơ sở vận dụng nội dung chi và mức chi cho hoạt động của đại biểu Quốc hội), dẫn đến thiếu sự đồng bộ khi triển khai áp dụng thực hiện.

Trên cơ sở đó, Thường trực HĐND các cấp tỉnh Bắc Kạn đề xuất một số ý kiến kiến nghị đối với Uỷ ban Thường vụ Quốc hội như sau:

Một là, quy định các biện pháp, chế tài cụ thể để xử lý đối với các cơ quan, đơn vị và cá nhân không chấp hành nghiêm các kiến nghị giám sát của HĐND, Thường trực HĐND và các Ban HĐND.

Hai là, nghiên cứu, bổ sung hoàn thiện quy định pháp luật về hoạt động giám sát của HĐND, trong đó có hoạt động giám sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị của công dân, nhằm tạo sự thống nhất trong cách thức thực hiện, nâng cao hiệu quả giám sát nội dung quan trọng này.

Ba là, quy định chung về mức chi cụ thể và các điều kiện bảo đảm hoạt động của HĐND các cấp thống nhất trong cả nước. Đồng thời, bổ sung quy định phụ cấp trách nhiệm đối với chức danh kiêm nhiệm của HĐND các cấp (như: Trưởng các Ban HĐND tỉnh và cấp huyện) và phụ cấp thành viên Ban HĐND các cấp để nâng cao tinh thần trách nhiệm của những đối tượng kiêm nhiệm.

Bốn là, xem xét kéo dài thời gian thẩm tra của các Ban HĐND để có thể tổ chức khảo sát, thu thập thông tin, xây dựng báo cáo thẩm tra đảm bảo chất lượng, hiệu quả.

Năm là, xây dựng phần mềm dùng chung, liên thông trong các cơ quan có liên quan để theo dõi việc thực hiện các kiến nghị sau giám sát, việc giải quyết các ý kiến, kiến nghị của cử tri./.