Ngày 12/9/2022, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết số 594/NQ-UBTVQH hướng dẫn hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân, Thường trực Hội đồng nhân dân, Ban của Hội đồng nhân dân, Tổ đại biểu Hội đồng nhân dân và đại biểu Hội đồng nhân dân. Nghị quyết là cơ sở pháp lý quan trọng nhằm đồng bộ thể chế về tổ chức và hoạt động của cơ quan dân cử; bảo đảm sự thống nhất, khoa học trong việc xác định đối tượng, phạm vi, thẩm quyền, trình tự giám sát của từng chủ thể giám sát; bảo đảm quyền, trách nhiệm của chủ thể giám sát và đối tượng chịu sự giám sát; phát huy vai trò giám sát của cơ quan dân cử. Trong đó, tại Điều 25, của nghị quyết quy định “Ban của Hội đồng nhân dân, Tổ đại biểu Hội đồng nhân dân, đại biểu Hội đồng nhân dân chủ động theo dõi, kịp thời đôn đốc cơ quan, người có thẩm quyền thực hiện nghị quyết, kết luận, kiến nghị giám sát và báo cáo kết quả việc thực hiện đến Thường trực Hội đồng nhân dân”.

Ban Pháp chế HĐND tỉnh giám sát việc thi hành bản án của TAND tại Cục Thi hành án dân sự tỉnh

Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, HĐND tỉnh tổ chức 14 kỳ họp, ban hành 169 nghị quyết; các Ban HĐND tỉnh đã tổ chức 06 cuộc giám sát, tham mưu cho Đoàn giám sát của HĐND tỉnh tổ chức 02 cuộc giám sát, tham mưu cho Thường trực tổ chức 06 cuộc giám sát; nội dung giám sát tập trung vào việc thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh; những vấn đề được cử tri và dư luận quan tâm. Về hoạt động TXCT, Thường trực HĐND tỉnh đã phối hợp với UBMTTQVN tỉnh tổ chức 06 cuộc tiếp xúc cử tri, sau mỗi cuộc TXCT đã phân loại, tổng hợp các ý kiến của cử tri gửi UBND tỉnh và các địa phương xem xét, giải quyết theo thẩm quyền. Trong hoạt động chất vấn, đã tổ chức 02 phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại kỳ họp HĐND tỉnh; nội dung chất vấn đề cập đến tất cả các lĩnh vực kinh tế - xã hội, những vấn đề bức xúc, có tính thời sự, được cử tri và công dân phản ánh, kiến nghị nhiều lần. Thường trực HĐND tỉnh đã tổ chức 02 phiên giải trình, nội dung tập trung vào công tác quản lý, điều hành trong lĩnh vực nông nghiệp, thuỷ lợi, giải quyết thủ tục hành chính về đất đai.

Ban Văn hoá – Xã hội giám sát dự án đầu tư công tại Trung tâm y tế huyện Chợ Đồn

Trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ theo Luật định, Thường trực HĐND tỉnh phân công các Ban HĐND tỉnh theo từng lĩnh vực phụ trách tổng hợp, thường xuyên theo dõi, giám sát việc thực hiện nghị quyết dưới nhiều hình thức theo Luật định. Bằng sự quan tâm chỉ đạo sâu sát của Thường trực HĐND tỉnh và hoạt động tích cực, chủ động của các Ban HĐND tỉnh. Hoạt động giám sát của các Ban HĐND tỉnh ngày càng đi vào chiều sâu, hiệu quả hoạt động được nâng lên, cụ thể:

- Trong việc thực hiện nghị quyết của HĐND tỉnh: Thường trực HĐND tỉnh đã chỉ đạo các Ban chủ động, theo dõi, giám sát theo lĩnh vực được phân công để đánh giá việc triển khai thực hiện; đồng thời tổ chức các cuộc giám sát chuyên đề trong việc thực hiện nghị quyết. Chẳng hạn như việc giám sát các dự án đầu tư công đã được HĐND tỉnh thông qua; giám sát các chế độ, chính sách đặc thù của tỉnh. Hoạt động giám sát này, thể hiện chủ trương theo sát những quyết sách của HĐND tỉnh ngay sau khi ban hành, song hành cùng UBND trong việc giải quyết những khó khăn, vướng mắt phát sinh trong quá trình tổ chức thực hiện.

- Trong hoạt động giám sát chuyên đề: Chủ động theo dõi việc thực hiện các kiến nghị sau giám sát, đối với các kiến nghị sau giám sát thực hiện chưa kịp thời hoặc có khó khăn, vướng mắc sẽ đôn đốc việc thực hiện và tổ chức tái giám sát để đảm bảo những kiến nghị được thực hiện có hiệu quả. Qua giám sát, đã có 212/249 kiến nghị giám sát chuyên đề đã được UBND tỉnh và các cơ quan, đơn vị, địa phương thực hiện (chiếm 85%), 37/212 kiến nghị đang triển khai thực hiện (chiếm 15%), các Ban HĐND tỉnh tiếp tục theo dõi, giám sát các kiến nghị đang thực hiện.

- Trong hoạt động giám sát thường xuyên: Các Ban HĐND tỉnh đã chú trọng tăng cường tổ chức các cuộc khảo sát những vấn đề phát sinh nhất là việc tổ chức khảo sát ở cơ sở để đánh giá, nhận định khách quan, chính xác những vấn đề qua thực tiễn.

- Trong hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn: Việc lựa chọn nội dung, vấn đề chất vấn, đặc biệt là việc cung cấp thông tin và nâng cao trách nhiệm của đại biểu HĐND cũng như của thủ trưởng các cơ quan, đơn vị được chất vấn đã được Thường trực HĐND tỉnh quan tâm chỉ đạo thực hiện; kết quả thực hiện các ý kiến chất vấn của đại biểu đều được thủ trưởng các cơ quan, đơn vị báo cáo tại kỳ họp để đại biểu theo dõi, giám sát. Do đó, hiệu quả các phiên chất vấn được nâng lên.

- Trong hoạt động tiếp xúc cử tri: Các Ban HĐND tỉnh theo theo lĩnh vực phụ trách đã tổng hợp, giám sát thường xuyên và báo cáo kết quả giám sát đến Thường trực HĐND tỉnh tại kỳ họp giữa năm và cuối năm. Tăng cường khảo sát thực tế đối với những ý kiến giải quyết còn kéo dài hoặc chưa giải quyết để đôn đốc việc thực hiện.

- Trong hoạt động tổ chức phiên giải trình giữa hai kỳ họp: Thường trực HĐND tỉnh đã giao cho các Ban tổ chức khảo sát trước khi tiến hành phiên giải trình để nắm bắt thông tin và tổ chức phiên giải trình đảm bảo trọng tâm, trọng điểm, chất lượng; giao cho các Ban chủ động theo dõi việc thực hiện các kết luận và báo cáo kết quả đến Thường trực HĐND tỉnh. Qua theo dõi, giám sát tại 02 phiên giải trình, có 11/17 kiến nghị đã thực hiện, 06/12 kiến nghị đang thực hiện góp phần giải quyết những vấn đề tồn đọng, bức xúc, nổi cộm, bất cập, vướng mắc phát sinh trong quản lý, điều hành của các cấp, các ngành trên địa bàn tỉnh.

Bên cạnh những kết quả đạt được, các Ban của HĐND tỉnh cũng nhìn nhận khách quan rằng vẫn còn những vấn đề đặt ra trong công tác giám sát, trong hoạt động theo dõi, đôn đốc thực hiện các nghị quyết, kết luận kiến nghị giám sát cần quan tâm để có giải pháp khắc phục nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác, cụ thể:

Một là, số lượng, quy mô và phạm vi giám sát của Thường trực và các Ban HĐND tỉnh tuy có tăng lên nhưng còn có cuộc giám sát lựa chọn nội dung chưa sát với yêu cầu thực tiễn; việc lựa chọn vấn đề phát sinh thực tiễn để tiến hành giám sát tuy đã được chú trọng nhưng còn nội dung chưa thực hiện giám sát kịp thời. Một số báo cáo giám sát kiến nghị đôi khi còn mang tính chung chung, chưa cụ thể, qua đó chưa tạo điều kiện thuận lợi cho việc tổ chức thực hiện, đặc biệt là đánh giá kết quả thực hiện các kiến nghị qua giám sát.

Hai là, công tác giám sát việc thực hiện các kết luận, kiến nghị sau giám sát đôi khi còn chưa kịp thời, hiệu quả. Hệ thống theo dõi việc thực hiện các kết luận, kiến nghị qua giám sát chưa được thiết lập đầy đủ, khoa học, do vậy việc đôn đốc, đánh giá kết quả thực hiện còn có khó khăn nhất định.

Ba là, việc thực hiện kiến nghị sau giám sát và việc thực hiện kết luận của Chủ tọa kỳ họp tại phiên chất vấn và trả lời chất vấn của HĐND, phiên giải trình của Thường trực HĐND có nơi, có lúc chưa được quan tâm đúng mức. Cơ quan, đơn vị chịu sự giám sát còn chậm trong tổ chức thực hiện các kết luận, kiến nghị sau giám sát; việc trả lời chất vấn của một số thủ trưởng cơ quan chức năng đôi lúc còn chung chung, chưa nhận rõ trách nhiệm của cá nhân, ngành mình.

Từ thực tiễn hoạt động giám sát của HĐND tỉnh những năm qua, các Ban HĐND tỉnh xin nêu một số giải pháp nhằm tiếp tục nâng cao chất lượng, hiệu quả thực hiện nghị quyết, kết luận, kiến nghị giám sát:

Thứ nhất, bám sát tình hình kinh tế - xã hội, những vấn đề nổi cộm, cử tri bức xúc tại địa phương để lựa chọn nội dung giám sát có trọng tâm, trọng điểm, tránh tình trạng giám sát dàn trải, chạy theo số lượng ảnh hưởng đến hiệu lực, hiệu quả trong hoạt động giám sát.

Thứ hai, hoạt động giám sát đảm bảo nguyên tắc công khai, minh bạch, đánh giá đúng những kết quả đạt được, những hạn chế yếu kém và nguyên nhân, từ đó đưa ra những đánh gia, kiến nghị phù hợp. Nội dung giám sát phải rõ ràng, kiến nghị phải cụ thể, đảm bảo đúng thẩm quyền, trách nhiệm của đối tượng giám sát và phải ghi rõ thời gian thực hiện, đối với các kiến nghị cần có thời gian, nguồn lực hoặc nhiều cơ quan phối hợp thực hiện thì tạo điều kiện cho các cơ quan chịu sự giám sát chủ động thực hiện.

Thứ ba, các Ban của HĐND tăng cường hoạt động giám sát, khảo sát, nắm thông tin thực tiễn từ cơ sở để có nhận định một cách khách quan, có tính thuyết phục để từ đó kiến nghị mang tính thực tiễn, chính xác.

Thứ tư, thực hiện phân loại các kết luận, kiến nghị sau giám sát và ứng dựng công nghệ thông tin để thuận tiện trong theo dõi, giám sát; cập nhật thường xuyên tiến độ thực hiện và tăng cường theo dõi, đôn đốc việc thực hiện các kiến nghị sau giám sát. Những kết luận, kiến nghị chậm thực hiện hoặc chưa thực hiện cần thiết phải tổ chức tái giám sát và đưa nội dung kiến nghị ra chất vấn tại kỳ họp để đảm bảo việc thực hiện các kết luận, kiến nghị sau giám sát được nghiêm túc thực hiện.

Thứ năm, UBND tỉnh và các cơ quan, đơn vị, địa phương cần có giải pháp, lộ trình cụ thể và quyết liệt trong chỉ đạo thực hiện, xác định rõ trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, đơn vị, địa phương trong việc thực hiện các kết luận, kiến nghị sau giám sát.

Thứ sáu, thực hiện tốt công tác thông tin, tuyên truyền về hoạt động giám sát chuyên đề, đăng tải kịp thời quá trình giám sát cũng như các nội dung kết luận, kiến nghị sau giám sát trên các phương tiện thông tin đại chúng để cử tri và nhân dân cùng theo dõi, giám sát; đồng thời nâng cao trách nhiệm của các cơ quan chức năng trong giải quyết các kết luận, kiến nghị sau giám sát.