Ngày 12/9/2022, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 594/NQ-UBTVQH hướng dẫn hoạt động giám sát của HĐND, Thường trực HĐND, Ban của HĐND, Tổ đại biểu HĐND và đại biểu HĐND; theo đó, đã quy định cụ thể về giám sát chuyên đề; chất vấn tại kỳ họp; giải trình tại phiên họp Thường trực HĐND giữa hai kỳ họp HĐND; giám sát của Tổ đại biểu, đại biểu HĐND; theo dõi, giám sát kết quả thực hiện kết luận, kiến nghị giám sát của HĐND, Thường trực HĐND, các Ban HĐND, Tổ đại biểu HĐND và đại biểu HĐND…

Đại biểu HĐND tỉnh chất vấn tại kỳ họp thường lệ cuối năm 2022 của HĐND tỉnh khóa X, nhiệm kỳ 2021-2026

Qua báo cáo của Thường trực HĐND các huyện, thành phố cho thấy Nghị quyết số 594/NQ-UBTVQH đã được Thường trực HĐND, các Ban HĐND, Tổ đại biểu HĐND và đại biểu HĐND hai cấp nghiên cứu, triển khai thực hiện theo quy định. Quá trình thực hiện đã đạt được một số kết quả nhất định trong hoạt động giám sát chuyên đề; hoạt động giải trình tại phiên họp Thường trực HĐND trong thời gian giữa hai kỳ họp.

Tuy nhiên, trong quá trình tổ chức, thực hiện, Thường trực HĐND, các Ban HĐND, Tổ đại biểu và đại biểu HĐND còn gặp những tồn tại, vướng mắc như:

- Hoạt động giám sát chuyên đề chủ yếu do Thường trực, các Ban HĐND cấp huyện thực hiện; hoạt động giám sát của đại biểu HĐND còn hạn chế; một số thành viên đoàn giám sát chưa sắp xếp thời gian tham gia đầy đủ đợt giám sát.

- Một số kết luận, kiến nghị sau giám sát còn chung chung, chưa cụ thể và chưa đưa ra mốc thời gian để đối tượng giám sát thực hiện và báo cáo kết quả.

- Một số cơ quan, đơn vị địa phương chưa quan tâm, thực hiện các kiến nghị sau giám sát; còn có kiến nghị chưa được xem xét giải quyết; chậm gửi báo cáo thực hiện kết quả giám sát, ảnh hưởng đến chất lượng hoạt động giám sát.

- Việc theo dõi, đôn đốc giải quyết của các cơ quan dân cử, đại biểu dân cử chưa kịp thời. Hoạt động tái giám sát của HĐND hai cấp chưa thường xuyên.

- Công tác chuẩn bị kế hoạch, nội dung, chương trình giám sát, tài liệu, hồ sơ có liên quan của cơ quan tham mưu có lúc chưa kịp thời.

- Có địa phương chưa tổ chức được hoạt động giải trình, chất vấn tại phiên họp Thường trực HĐND giữa hai kỳ họp HĐND; hiệu quả của phiên giải trình chưa đạt được như mong muốn

- Việc xác định vấn đề và đề xuất nội dung chất vấn, giải trình của một số Tổ đại biểu, đại biểu HĐND chưa mang tính tổng quát, bao trùm những vấn đề mà cử tri và Nhân dân quan tâm.

- Kỹ năng chất vấn, đặt vấn đề yêu cầu giải trình của một số đại biểu HĐND còn hạn chế…

Thường trực HĐND huyện Chợ Đồn tổ chức phiên giải trình giữa hai kỳ họp HĐND huyện.

Tại Hội nghị giao ban giữa Thường trực HĐND tỉnh với Thường trực HĐND các huyện, thành phố lần thứ hai, nhiệm kỳ 2021-2026, các đại biểu tham dự Hội nghị đã chia sẻ một số kinh nghiệm, giải pháp trong việc thực hiện hoạt động giám sát của HĐND các cấp theo tinh thần Nghị quyết 594/NQ-UBTVQH ngày 12/9/2022 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, như sau:

- Thường trực HĐND, các Ban HĐND, Tổ đại biểu HĐND và đại biểu HĐND các cấp tổ chức thực hiện và bám sát nhiệm vụ giám sát theo Nghị quyết 594; nâng cao chất lượng giám sát của HĐND đảm bảo đầy đủ, đúng trình tự thủ tục theo Nghị quyết 594, trong đó tập trung vào hoạt động giám sát chuyên đề.

- Việc đề xuất, lựa chọn nội dung giám sát, chất vấn, yêu cầu giải trình cần đúng, trúng, trọng tâm, trọng điểm, phù hợp với thực tiễn tại địa phương. Trong đó, tập trung giám sát việc thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia, thực hiện các Dự án đầu tư công, các dự án thực hiện nhiệm vụ chuyển đổi số; tái giám sát đối với việc thực hiện các kiến nghị sau giám sát. Đồng thời, thường xuyên giám sát việc thực hiện các nghị quyết do HĐND ban hành (nhất là các chính sách đặc thù của tỉnh), để từ đó kịp thời kiến nghị những khó khăn, bất cập để các cơ quan liên quan xem xét, giải quyết, hướng dẫn; hoặc kịp thời điều chỉnh nghị quyết cho phù hợp với thực tế địa phương.

- Tăng cường hoạt động khảo sát trước khi xây dựng đề cương chi tiết cho hoạt động giám sát chuyên đề.

- Kiến nghị giám sát phải cụ thể, xác đáng, có tính khả thi, có mốc thời gian cụ thể, tránh việc kết luận, kiến nghị chung chung. Tăng cường hoạt động theo dõi, đôn đốc các đơn vị chịu sự giám sát thực hiện kiến nghị, kết luận sau giám sát và báo cáo đúng quy định; phải đeo bám việc thực hiện các kiến nghị đến cùng.

- Thực hiện tốt cơ chế thông tin, phối hợp giữa HĐND, UBMTTQVN cùng cấp và các tổ chức đoàn thể để tránh tình trạng trùng lắp nội dung, địa bàn và thời gian giám sát.

- Đại biểu HĐND các cấp nâng cao trách nhiệm trước cử tri; chủ động nghiên cứu, trau dồi, nâng cao kỹ năng hoạt động; thường xuyên theo dõi, đôn đốc việc thực hiện các kết luận, kiến nghị giám sát, không ngại va chạm, theo đuổi vấn đề quan tâm đến cùng, phát huy vai trò của người đại biểu nhân dân theo luật định.

- Nâng cao năng lực của công chức tham mưu, giúp việc HĐND theo hướng chuyên trách, chuyên nghiệp và chuyên sâu. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và số hóa các văn bản liên quan đến hoạt động của HĐND nói chung, hoạt động giám sát nói riêng.

Hy vọng rằng, cùng với việc thực hiện đồng bộ những kinh nghiệm, giải pháp nêu trên, trong thời gian tới hoạt động giám sát của HĐND các cấp sẽ có nhiều chuyển biến tích cực, đi vào chiều sâu, góp phần nâng cao hơn nữa hiệu lực, hiệu quả hoạt động của HĐND các cấp trên địa bàn./.