Nhà ở xã hội là chính sách quan trọng nhằm hỗ trợ những người có khó khăn về nhà ở có cơ hội sở hữu hoặc thuê một ngôi nhà với chi phí ưu đãi, thấp hơn so với giá thị trường. Tuy nhiên, việc đầu tư phát triển nhà ở xã hội trong thời gian qua còn gặp phải nhiều “rào cản”, vướng mắc về thủ tục nên chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn.

Vừa qua, trong đợt 1 của Kỳ họp thứ 9, Quốc hội đã xem xét và thông qua Nghị quyết số 201/2025/QH15 về thí điểm cơ chế đặc thù phát triển nhà ở xã hội. Đây là một chính sách mang tính đột phá, nhằm tháo gỡ các thủ tục còn vướng mắc, cản trở quá trình đầu tư phát triển nhà ở xã hội để giải quyết những khó khăn từ thực tiễn đặt ra.

Quốc hội biểu quyết thông qua Nghị quyết về thí điểm cơ chế đặc thù phát triển nhà ở xã hội

Trong đó, chính sách đáng chú ý là việc thành lập Quỹ nhà ở quốc gia. Đây là quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, hoạt động không vì mục đích lợi nhuận; bao gồm: Quỹ nhà ở trung ương do Chính phủ thành lập, quỹ nhà ở địa phương do UBND cấp tỉnh thành lập. Mục tiêu của Quỹ là tạo nguồn vốn để đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội của dự án nhà ở xã hội, tạo lập nhà ở xã hội để cho thuê, nhà ở cho cán bộ, công chức, viên chức, người lao động thuê.

Để tháo gỡ các “rào cản” về thủ tục hành chính, Nghị quyết số 201/2025/QH15 đã quy định cải cách, cắt giảm một số thủ tục trong đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, chuyển mạnh từ tiền kiểm sang hậu kiểm, gắn với tăng cường giám sát theo chỉ đạo tại Nghị quyết số 68- NQ/TW ngày 04/5/2025 của Bộ Chính trị.

Nghị quyết quy định chủ đầu tư, chấp thuận chủ trương đầu tư đồng thời giao chủ đầu tư không thông qua đấu thầu đối với dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, nhà ở cho lực lượng vũ trang nhân dân không sử dụng vốn đầu tư công.

Đối với việc lập, thẩm định, phê duyệt, điều chỉnh quy hoạch chi tiết dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, Nghị quyết quy định rõ dự án đầu tư xây dựng, vị trí khu đất để đầu tư xây dựng nhà ở xã hội chưa có quy hoạch chi tiết đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt hoặc có yêu cầu điều chỉnh quy hoạch chi tiết thì không phải thực hiện thủ tục lập, thẩm định, phê duyệt, điều chỉnh nhiệm vụ quy hoạch chi tiết.

Về thủ tục đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, Nghị quyết quy định: Dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội không phải thực hiện thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng tại cơ quan chuyên môn về xây dựng theo quy định của pháp luật về xây dựng; Chủ đầu tư, người quyết định đầu tư tự tổ chức thẩm định, phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi và chịu trách nhiệm bảo đảm tuân thủ quy định của pháp luật về xây dựng.

Về xác định giá bán, giá thuê mua nhà ở xã hội: Chủ đầu tư tự xây dựng, thuê tư vấn có đủ điều kiện năng lực về hoạt động xây dựng để thẩm tra trước khi chủ đầu tư phê duyệt giá bán, giá thuê mua nhà ở xã hội. Việc xác định giá bán, giá thuê mua nhà ở xã hội được thực hiện đối với một hoặc một số công trình của dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội theo giai đoạn thực hiện hoặc theo phân kỳ đầu tư, từng dự án thành phần hoặc toàn bộ dự án. Trường hợp giá bán, giá thuê mua nhà ở xã hội theo kiểm toán, quyết toán cao hơn giá bán, giá thuê mua nhà ở xã hội do chủ đầu tư đã ký hợp đồng thì chủ đầu tư không được thu thêm phần chênh lệch của người mua, thuê mua nhà ở xã hội; trường hợp thấp hơn thì chủ đầu tư phải hoàn trả lại phần chênh lệch cho người mua, thuê mua nhà ở xã hội.

Nghị quyết cũng quy định cụ thể các điều kiện về nhà ở để được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội, trong đó căn cứ điều kiện thực tế của địa phương, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quy định chi tiết về trường hợp có nhà ở thuộc sở hữu của mình nhưng cách xa địa điểm làm việc được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội.

Đối với tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương được sắp xếp lại thì căn cứ vào phạm vi đơn vị hành chính của tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương nơi có dự án trước thời điểm sắp xếp lại để xác định điều kiện về nhà ở đối với đối tượng được mua, thuê mua nhà ở xã hội theo quy định của Luật Nhà ở.

Trường hợp đối tượng được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội theo quy định của pháp luật về nhà ở có địa điểm làm việc cách xa nơi ở của mình thì điều kiện về nhà ở để được mua, thuê mua nhà ở xã hội là chưa được mua hoặc thuê mua nhà ở xã hội, chưa có nhà ở thuộc sở hữu của mình hoặc có nhà ở thuộc sở hữu của mình nhưng cách xa địa điểm làm việc.

Nghị quyết số 201/2025/QH15 có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/6/2025./.