Sáng 13/11, Quốc hội tiếp tục Kỳ họp thứ 10, thảo luận tại hội trường về dự án Luật Phòng, chống ma túy (sửa đổi). Bà Nguyễn Thị Thủy, Ủy viên Thường trực Ủy ban Tư pháp của Quốc hội, ĐBQH tỉnh Bắc Kạn tham gia phát biểu đối với vấn đề vấn đề quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy - đây là chế định mới được bổ sung vào dự thảo luật.

Bà Nguyễn Thị Thủy, Ủy viên Thường trực Ủy ban Tư pháp của Quốc hội, ĐBQH tỉnh Bắc Kạn tham gia phát biểu tại hội trường

Bà Thủy đánh giá cao cơ quan soạn thảo đã bổ sung chế định này, đây là cách tiếp cận có tính đột phá, nếu triển khai tốt trên thực tế sẽ giúp giảm số lượng đầu vào của người nghiện ma túy, các nước trên thế giới cũng đang tập trung cho hướng này.

Thứ nhất, về thuật ngữ “người sử dụng trái phép chất ma túy” và thuật ngữ “người nghiện ma túy”, thì nhiều người trong xã hội kể cả một số cán bộ có trách nhiệm trong công tác này nhận thức rằng, người sử dụng trái phép chất ma túy chính là người nghiện ma túy. Tuy nhiên, theo ý kiến chính thức của các cơ quan chuyên môn, không phải cứ sử dụng ma túy một vài lần là thành người nghiện; trên thực tế có những người sử dụng ma túy trong một thời gian khá dài nhưng chưa rơi vào tình trạng nghiện, bên cạnh đó có những người chỉ sử dụng ma túy vài lần đã thành người nghiện. Do vậy, việc phân định chính xác hai diện người này để có những biện pháp tương xứng về mặt pháp luật là rất cần thiết, đối tượng nào thì biện pháp đó.

Thứ hai, pháp luật hiện hành chỉ quản lý đối với người nghiện, không quản lý đối với người sử dụng trái phép chất ma túy, nếu người có hành vi sử dụng trái phép chất ma túy bị phát hiện thì chỉ bị xử phạt hành chính tối đa đến 1 triệu đồng theo Nghị định 167, sau đó không có bất cứ chế tài hay biện pháp quản lý nào. Sau này, nếu họ trở thành người nghiện rồi mới bị quản lý và thực hiện chương trình cai nghiện, quản lý sau cai nghiện. Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy, nếu đã thành người nghiện thì không dễ cai, lúc đó có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho xã hội.

Thứ ba, trước năm 2009, hành vi sử dụng trái phép chất ma túy đã được quy định thành một tội trong Bộ luật Hình sự, có tính răn đe khá cao. Tuy nhiên, sau đó do có sự thay đổi trong cách nhận thức về hành vi này, coi họ là nạn nhân của tệ nạn ma túy, cho nên Bộ luật Hình sự đã bỏ tội danh nêu trên; trong toàn bộ hệ thống pháp luật không có bất cứ quy định nào về quản lý cũng như là giúp đỡ họ từ sớm, do đó đã dẫn đến gia tăng nhanh chóng thành người nghiện như trong thời gian vừa qua. Cụ thể, theo báo cáo của Bộ Công an, năm 2009 cả nước có 146.000 người nghiện ma túy có hồ sơ quản lý; sau 10 năm, đến năm 2019 con số này là 225.000 người, tức là tăng 72.000 người; mặc dù luật chưa giao quản lý nhưng trong thực tế ở một số địa bàn phức tạp, công an xã, phường, thị trấn cũng đã phải mở sổ để theo dõi. Nhiều gia đình đã phải nhờ đến cảnh sát khu vực để gọi đối tượng lên để giáo dục, giúp đỡ. Tuy nhiên, vì chưa có luật giao quản lý nên gặp rất nhiều khó khăn trong thực tiễn. Chính vì vậy, nếu luật giao quản lý sớm đối với người này thì sẽ giúp cho họ không trở thành người nghiện, sẽ giúp được nhiều con người, nhiều gia đình không phải lâm vào cảnh bế tắc.

Thứ tư, dự thảo Luật đã bổ sung riêng một Chương IV để quy định việc quản lý đối với người sử dụng trái phép chất ma túy, giao cho Ủy ban nhân dân mà trực tiếp là Công an cấp xã có trách nhiệm thống kê toàn bộ số người sử dụng trái phép chất ma túy trên địa bàn và tiến hành tư vấn, giáo dục, động viên, giúp đỡ họ. Nếu người này chuyển địa bàn cư trú thì công an ở cấp xã có trách nhiệm chuyển toàn bộ hồ sơ cho công an ở nơi mới đến, để tiếp tục quản lý, giúp đỡ họ. Bà Thủy cho rằng, trong điều kiện chúng ta thực hiện công an xã chính quy và đã phủ kín trên phạm vi cả nước như hiện nay thì lực lượng này sẽ đảm đương tốt trách nhiệm mới được luật giao. Đặc biệt, dự thảo Luật đã quy định bắt buộc phải tiến hành xét nghiệm ma túy 3 lần trong thời gian quản lý, Nhà nước sẽ đảm bảo kinh phí cho khoản xét nghiệm này. Đây là những biện pháp quản lý khá mạnh, nếu tổ chức triển khai tốt trên thực tế thì sẽ có hiệu quả cao.

Từ những nhận định trên, bà Thủy tán thành với hướng đi của dự thảo Luật là tập trung cho mục tiêu ngăn ngừa việc phát sinh thêm người nghiện ma túy và đã can thiệp sớm hơn bằng việc bổ sung chế định quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy; đối với những người này thì phải có những biện pháp quản lý từ sớm và chặt chẽ thì mới mang lại hiệu quả. Bà Thủy đề nghị cơ quan soạn thảo quy định cụ thể hơn về quản lý giáo dục, động viên, giúp đỡ người sử dụng trái phép chất ma túy để thuận lợi cho tổ chức thi hành và để bảo đảm tính khả thi; đề nghị bổ sung chế tài áp dụng trong trường hợp người này không chấp hành yêu cầu xét nghiệm ma túy./.