Vai trò, trách nhiệm của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp trong công tác bầu cử được quy định tại Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân (Luật Bầu cử), Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và được cụ thể hóa trong các văn bản pháp luật, hướng dẫn thi hành luật liên quan. Đặc biệt, trong 98 điều của Luật Bầu cử, có tới 40 điều quy định về vai trò, nhiệm vụ của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong tham gia công tác bầu cử.

Xác định tham gia công tác tổ chức bầu cử là nhiệm vụ trọng tâm, từ cuối năm 2020 đến nay, Mặt trận Tổ quốc các cấp trong tỉnh đã chủ động, tích cực chuẩn bị và tham gia tổ chức tốt các bước, các công việc để ngày bầu cử 23/5/2021 thực sự là ngày hội của toàn dân, qua đó khẳng định vai trò và những đóng góp xuyên suốt của Mặt trận trong công tác bầu cử.

Hoàn thành từng bước quan trọng trong quá trình bầu cử

Theo Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân, MTTQ Việt Nam được giao trọng trách là chủ thể hiệp thương, lựa chọn, giới thiệu những người ứng cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân, đồng thời tham gia phụ trách và giám sát quá trình bầu cử, thể hiện sự dân chủ của quá trình nhân dân lựa chọn bầu ra cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất ở Trung ương và địa phương.

Thực hiện trách nhiệm của mình, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ tỉnh và Ủy ban MTTQ các huyện, thành phố đã tổ chức thành công ba vòng hiệp thương ở mỗi cấp để giới thiệu người ứng cử đại biểu Quốc hội khóa XV và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021-2026. Hội nghị hiệp thương lần thứ nhất là sự kiện mở đầu trong quy trình ba vòng hiệp thương để thỏa thuận về cơ cấu, thành phần và số lượng người của cơ quan, tổ chức, đơn vị ở Trung ương và địa phương được giới thiệu ứng cử đại biểu Quốc hội khóa XV và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021 - 2026.

Theo đó, từ ngày 03/2 đến ngày 17/2, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ tỉnh và Ủy ban MTTQ các cấp đã tiến hành tổ chức hội nghị hiệp thương lần thứ nhất. Sau hội nghị hiệp thương lần thứ nhất, tổng số người được phân bổ giới thiệu ứng cử đại biểu Quốc hội ở tỉnh là 14 người (được bầu 06 đại biểu). Về bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp, số người được hội nghị hiệp thương lần thứ nhất phân bổ giới thiệu ứng cử đại biểu HĐND tỉnh là 100 người (được bầu 50 đại biểu), đại biểu HĐND cấp huyện là 496 người (được bầu 242 đại biểu) và đại biểu HĐND cấp xã là 4.342 người (được bầu 2.019 đại biểu). Tiếp nối thành công của các hội nghị hiệp thương lần thứ nhất, trong các ngày từ 15 - 19/3, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ tỉnh và Ủy ban MTTQ các huyện, thành phố đã tiến hành tổ chức hội nghị hiệp thương lần thứ hai. Từ kết quả Hội nghị hiệp thương lần thứ hai, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam cấp tỉnh, cấp huyện đã tổ chức hội nghị hướng dẫn việc lấy ý kiến nhận xét và tín nhiệm của cử tri nơi cư trú đối với người được giới thiệu ứng cử và tự ứng cử đại biểu Quốc hội cư trú trên địa bàn. Cùng với đó, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam cấp xã phối hợp với Ủy ban nhân dân cùng cấp triệu tập và chủ trì hội nghị lấy ý kiến nhận xét và tín nhiệm của cử tri nơi cư trú đối với người được giới thiệu ứng cử và tự ứng cử đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân cư trú trên địa bàn.

Cùng với việc phối hợp chặt chẽ với Hội đồng nhân dân, Ủy ban Bầu cử các cấp và các cơ quan, tổ chức liên quan để chuẩn bị các nội dung cho hội nghị hiệp thương lần thứ ba; giai đoạn này, Ủy ban MTTQ tỉnh tổ chức các Đoàn kiểm tra, giám sát công tác bầu cử ở 8 huyện, thành phố; cử đại diện tham gia các Đoàn giám sát của HĐND tỉnh, Ủy ban Bầu cử tỉnh để theo dõi, đánh giá tình hình triển khai công tác bầu cử; tổng hợp, đề xuất, kiến nghị với Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Bầu cử Quốc gia, Ủy ban bầu cử tỉnh, các cơ quan, tổ chức hữu quan ở Trung ương và địa phương về khó khăn, vướng mắc đang đặt ra đối với địa phương và đề xuất phương án giải quyết kịp thời.

Trong các ngày từ 14 - 18/4/2021, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ tỉnh và Ủy ban MTTQ các địa phương đã tiến hành hội nghị hiệp thương lần thứ ba để lựa chọn, lập danh sách những người đủ tiêu chuẩn ứng cử đại biểu Quốc hội khóa XV và đại biểu HĐND các cấp. Kết quả, hội nghị hiệp thương lần thứ ba, Ủy ban MTTQ tỉnh đã chốt danh sách với 10 ứng cử viên đại biểu Quốc hội (trong đó, có 08 ứng cử viên do tỉnh giới và 02 ứng cử viên do Trung ương giới thiệu); chốt danh sách 84 ứng cử viên đại biểu HĐND tỉnh; Ủy ban MTTQ cấp huyện chốt danh sách 402 ứng cử viên đại biểu HĐND huyện (được bầu 242 đại biểu); Ủy ban MTTQ cấp xã chốt danh sách 3.318 ứng cử viên đại biểu HĐND cấp xã (được bầu 2.019 đại biểu). Việc giới thiệu những người ứng cử đại biểu Quốc hội và HĐND các cấp được thực hiện dân chủ, chặt chẽ, đảm bảo tiêu chuẩn, cơ cấu, số lượng và chất lượng, số dư ở đơn vị bầu theo quy định.

Hội nghị hiệp thương lần thứ ba là một nhiệm vụ rất quan trọng của quá trình bầu cử, đây là hội nghị hiệp thương lần cuối cùng để lập danh sách những người đủ tiêu chuẩn gửi Hội đồng bầu cử Quốc gia và UBBC các cấp để thực hiện các bước tiếp theo; đồng thời khẳng định Mặt trận các cấp đã hoàn thành một khối lượng công việc lớn, góp phần vào thành công chung của cuộc bầu cử. Kết thúc hội nghị hiệp thương lần thứ ba cũng là mốc cơ sở để các hội nghị tiếp xúc cử tri, vận động bầu cử của các ứng viên được tiến hành theo đúng kế hoạch.

Cùng với việc tổ chức thành công ba hội nghị hiệp thương, MTTQ các cấp đã thực hiện tốt các nhiệm vụ thuộc trách nhiệm của Mặt trận, trong đó có tổ chức các hội nghị cử tri nơi công tác và nơi cư trú; giám sát việc thực hiện công tác chuẩn bị bầu cử; tiếp công dân về nội dung liên quan đến trách nhiệm của MTTQ trong công tác bầu cử; tiếp nhận, xử lý đơn thư khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh liên quan đến công tác bầu cử; hướng dẫn công tác tuyên truyền bầu cử cho Ủy ban MTTQ các địa phương; tập hợp dư luận xã hội về công tác bầu cử; thực hiện các hình thức để tuyên truyền về bầu cử...

Bằng sự nỗ lực của MTTQ các cấp, các hội nghị cử tri nơi công tác và nơi cư trú, hội nghị tiếp xúc cử tri, vận động bầu cử đã được tổ chức dân chủ, đúng luật, góp phần vào thành công cho cuộc bầu cử. Đặc biệt, trước diễn biến phức tạp của tình hình dịch COVID-19, sau khi thống nhất với Ủy ban bầu cử tỉnh, ngày 9/5/2021, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ tỉnh đã ban hành ngay hướng dẫn số 40/HD-MTTQ-BTT về việc tổ chức tiếp xúc cử tri phù hợp với công tác phòng, chống dịch Covid-19; đồng thời ngày 17/5/2021, tại công văn số 929/MTTQ-BTT cũng nhấn mạnh tới việc Mặt trận chủ động phối hợp tổ chức Hội nghị tiếp xúc cử tri nơi cư trú phù hợp với diễn biến dịch bệnh trên địa bàn. Bởi vậy, công tác tổ chức lấy ý kiến của cử tri nơi công tác và nơi cư trú được triển khai đồng bộ, đảm bảo số lượng cử tri tham dự, việc tổ chức hội nghị tiếp xúc cử tri với người ứng cử để thực hiện vận động bầu cử được tiến hành khẩn trương, công khai, dân chủ và có sự điều tiết hài hòa phù hợp với từng địa phương, đảm bảo yêu cầu phòng, chống dịch bệnh COVID-19.

Dân chủ, công khai, minh bạch và đúng luật

Từ thực tiễn công tác Mặt trận tham gia cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp trong thời gian qua, có thể thấy, hệ thống MTTQ từ tỉnh đến địa phương đã chủ động, tích cực tham gia ý kiến vào các văn bản hướng dẫn, chỉ đạo bầu cử; xây dựng kế hoạch, văn bản hướng dẫn trong hệ thống MTTQ, các đoàn thể; tổ chức tốt các hội nghị tập huấn để cán bộ Mặt trận nắm vững hệ thống pháp luật về bầu cử và các văn bản hướng dẫn của các cơ quan Trung ương và địa phương để tạo được sự thống nhất trong triển khai các nội dung công việc theo đúng luật định, tránh sai sót, vi phạm dẫn đến khiếu nại, tố cáo.

Quá trình tham gia tổ chức bầu cử, Mặt trận đã bảo đảm sự lãnh đạo toàn diện của các cấp ủy đảng, sự phối hợp chặt chẽ giữa Uỷ ban MTTQ với Ủy ban Bầu cử, Thường trực HĐND, UBND các cấp và các tổ chức thành viên của MTTQ. Ban Thường trực MTTQ Việt Nam các cấp đã phát huy vai trò chủ trì trong việc chuẩn bị, điều hành các hội nghị hiệp thương, tạo điều kiện để các đại biểu tham dự hiệp thương có đầy đủ thông tin, được trao đổi, thể hiện rõ quan điểm, chính kiến của mình để có quyết định đúng đắn; đẩy mạnh các hình thức trao đổi, bàn bạc trong Ban Thường trực, Ủy ban MTTQ và các tổ chức thành viên cùng cấp để hội nghị hiệp thương có sự tập trung trí tuệ của các thành viên khối Mặt trận, tăng cường trao đổi dân chủ để lựa chọn được những ứng cử viên xứng đáng, đáp ứng đầy đủ tiêu chuẩn mà pháp luật đã quy định, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân.

Cùng với đó, hoạt động giám sát của MTTQ các cấp được triển khai khá bài bản, các đoàn giám sát do Ban Thường trực Ủy ban MTTQ tỉnh chủ trì đạt chất lượng, giúp các địa phương có sự chuẩn bị chu đáo khi triển khai công tác bầu cử. Đặc biệt, kiến nghị kịp thời có văn bản hướng dẫn nhiều nội dung, biện pháp tổ chức đối với những địa phương phải thực hiện truy vết, cách ly do ảnh hưởng của dịch COVID-19. Công tác tiếp dân, xử lý đơn thư liên quan đến bầu cử được quan tâm, cơ bản không xảy ra khiếu nại, tố cáo phức tạp.

Trong công tác tuyên truyền, Ủy ban bầu cử, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ các cấp chủ động phối hợp với cơ quan liên quan tuyên truyền các nội dung về bầu cử phù hợp với từng giai đoạn, từng bước của quy trình hiệp thương... qua đó, tạo sự thống nhất về nhận thức, tư tưởng chính trị và hành động về cuộc bầu cử, để cuộc bầu cử đạt kết quả cao, thực sự là ngày hội của toàn dân. Các hình thức tuyên truyền về bầu cử tại các địa phương phong phú, đa dạng, thu hút được sự quan tâm, chú ý của các tầng lớp nhân dân như: Sử dụng các phương tiện thông tin đại chúng (hệ thống phát thanh, truyền hình, báo chí...); đăng tải lên các Website của cơ quan, trang Facebook của các tổ chức, đơn vị; hệ thống băng zôn, pa nô, áp pic tại các khu trung tâm, khu đông dân cư; qua hoạt động của mạng lưới báo cáo viên, tuyên truyền viên của các tổ chức đảng, đoàn thể, qua hoạt động tại các thôn, bản, tổ dân phố…

Ngày bầu cử thực sự là Ngày hội non sông

Trong bối cảnh dịch COVID-19 vẫn diễn biến phức tạp, Ban Thường trực MTTQ tỉnh đã kịp thời hướng dẫn các địa phương tổ chức các hội nghị trên tinh thần vừa bảo đảm vừa an toàn phòng, chống dịch, song vẫn bảo đảm tiến độ về thời gian theo quy định của pháp luật.

Để ngày 23/5 thực sự là ngày hội của non sông, Ban Thường trực MTTQ các cấp đã tăng cường phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền, các ban, ngành, đoàn thể ở cơ sở theo phương châm “đi từng ngõ, gõ từng nhà, rà từng đối tượng”, nhất là các gia đình có người đi làm ăn xa để nắm sự thay đổi, bổ sung danh sách cử tri, phát thẻ cử tri; thông tin để nhân dân tìm hiểu danh sách người ứng cử tại đơn vị bầu cử, số phiếu mỗi người được bầu để cử tri sáng suốt lựa chọn; thông tin về ngày bầu cử 23/5, thời gian, địa điểm bỏ phiếu, bố trí cử tri đi bỏ phiếu theo giờ; những quy định về phòng, chống dịch trước, trong và sau ngày bầu cử. Nhờ đó, cử tri và nhân dân đã tích cực tham gia cùng cấp ủy, chính quyền, các tổ chức phụ trách bầu cử để tổ chức thật chu đáo cho Ngày Bầu cử.

Cùng với đó, Ban Thường trực MTTQ các cấp luôn theo dõi, giám sát thường xuyên công tác bầu cử, góp phần bảo đảm để cuộc bầu cử diễn ra thực sự dân chủ, đúng quy định, an toàn, tiết kiệm; phát huy vai trò của tổ giám sát cộng đồng trong phòng chống dịch bệnh và vận động từng người dân trực tiếp đi bầu cử; chỉ đạo tổng hợp tình hình ngày bầu cử, phân công cán bộ trực ngày bầu cử để kịp thời nắm bắt tình hình các địa phương, thực hiện việc báo cáo Ủy ban bầu cử tỉnh về tình hình các địa phương thông qua kênh báo cáo của Ủy ban MTTQ Việt Nam các cấp.

Cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021 - 2026 trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn đã thành công tốt đẹp, an toàn, tiết kiệm, hiệu quả, đúng quy định của pháp luật. Có được kết quả đó là có sự chỉ đạo sát sao của cấp ủy các cấp Đảng, sự phối kết hợp chặt chẽ giữa Thường trực HĐND, UBND với Ủy ban MTTQ Việt Nam các cấp và sự đồng lòng ủng hộ của cả hệ thống chính trị, các tầng lớp Nhân dân./.