Nghị quyết số 594/NQ-UBTVQH15 ngày 12/9/2022 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về hướng dẫn hoạt động giám sát của HĐND, Thường trực HĐND, các Ban của HĐND, Tổ đại biểu HĐND và đại biểu HĐND là cuốn cẩm nang cho việc hướng dẫn tra cứu, tìm hiểu về hoạt động giám sát của HĐND. Với chức năng, nhiệm vụ tham mưu, phục vụ hoạt động của HĐND, Thường trực HĐND, các Ban của HĐND và đại biểu HĐND tỉnh, với yêu cầu không ngừng nâng cao chất lượng hoạt động của HĐND các cấp thì vai trò, trách nhiệm và yêu cầu đối với Văn phòng ngày càng cao để đáp ứng tốt yêu cầu nhiệm vụ được giao, trong đó có trách nhiệm trong tham mưu thực hiện hoạt động giám sát theo quy định tại Nghị quyết số 594.
Theo Nghị quyết 594, Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND tỉnh có rất nhiều nhiệm vụ:
(1) Trong việc tham mưu xây dựng chương trình, kế hoạch, tổ chức thực hiện, báo cáo kết quả thực hiện chương trình giám sát: Văn phòng được giao chủ trì xây dựng dự thảo báo cáo kết quả thực hiện chương trình giám sát hằng năm của Hội đồng nhân dân, Thường trực Hội đồng nhân dân. Báo cáo gồm các nội dung: Đánh giá kết quả đạt được; mức độ hoàn thành chương trình giám sát; tồn tại, hạn chế, nguyên nhân; trách nhiệm của các cơ quan liên quan; đề xuất, kiến nghị...
(2) Trong hoạt động chất vấn tại kỳ họp HĐND, chất vấn, giải trình tại phiên họp Thường trực HĐND: Văn phòng gửi bản tổng hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri, đề xuất vấn đề chất vấn của các Ban của Hội đồng nhân dân, Tổ đại biểu Hội đồng nhân dân và đại biểu Hội đồng nhân dân thuộc thẩm quyền giải quyết của cơ quan, tổ chức, đơn vị ở địa phương đến Thường trực Hội đồng nhân dân.
Việc chọn nhóm vấn đề chất vấn và kế hoạch tổ chức hoạt động chất vấn tại phiên họp Thường trực Hội đồng nhân dân trong thời gian giữa hai kỳ họp Hội đồng nhân dân: Văn phòng chủ trì, phối hợp với các Ban của Hội đồng nhân dân dự kiến nhóm vấn đề chất vấn và người bị chất vấn, báo cáo Thường trực Hội đồng nhân dân cùng cấp xem xét, quyết định.
Trường hợp Hội đồng nhân dân quyết định ban hành nghị quyết về chất vấn thì Văn phòng tổng hợp ý kiến của đại biểu Hội đồng nhân dân, các Ban của Hội đồng nhân dân và người bị chất vấn để tiếp thu, giải trình, hoàn thiện dự thảo nghị quyết về chất vấn, báo cáo Thường trực Hội đồng nhân dân để trình Hội đồng nhân dân xem xét, thông qua tại phiên bế mạc kỳ họp.
Trường hợp Thường trực Hội đồng nhân dân quyết định ban hành kết luận về chất vấn thì Văn phòng chủ trì, phối hợp với các Ban của Hội đồng nhân dân dự thảo kết luận về chất vấn; lấy ý kiến thành viên của Thường trực Hội đồng nhân dân và các đại biểu Hội đồng nhân dân hoạt động chuyên trách, các cơ quan có liên quan để hoàn thiện trước khi trình Thường trực Hội đồng nhân dân xem xét, ban hành.
(3) Trong việc tổ chức phiên giải trình: Văn phòng chủ trì, phối hợp với các Ban của Hội đồng nhân dân dự kiến kế hoạch tổ chức giải trình để trình Thường trực Hội đồng nhân dân cùng cấp quyết định.
(4) Trong giám sát chuyên đề của HĐND, Thường trực HĐND, các Ban của HĐND; hoạt động giám sát của Tổ đại biểu và giám sát của đại biểu HĐND: Văn phòng có nhiệm vụ phối hợp với Ban của Hội đồng nhân dân chuẩn bị dự thảo tờ trình, dự thảo nghị quyết thành lập Đoàn giám sát chuyên đề trình Thường trực Hội đồng nhân dân xem xét, cho ý kiến trước khi trình Hội đồng nhân dân quyết định theo quy định tại khoản 1 Điều 62 của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân; trên cơ sở ý kiến của Thường trực Hội đồng nhân dân Văn phòng phối hợp với Ban được giao nhiệm vụ chủ trì nội dung giám sát tiếp thu, hoàn thiện các dự thảo gửi xin ý kiến đại biểu Hội đồng nhân dân hoạt động chuyên trách; trên cơ sở ý kiến của đại biểu Hội đồng nhân dân hoạt động chuyên trách, Văn phòng phối hợp hoàn thiện báo cáo tiếp thu, giải trình ý kiến đại biểu Hội đồng nhân dân, chỉnh lý dự thảo nghị quyết, báo cáo Thường trực Hội đồng nhân dân trình Hội đồng nhân dân xem xét, thông qua.
(5) Trong xem xét việc thực hiện nghị quyết, kết luận, kiến nghị giám sát của HĐND, Thường trực HĐND, các Ban, các Tổ đại biểu và đại biểu HĐND: Văn phòng tổng hợp kết quả thực hiện nghị quyết, kết luận, kiến nghị giám sát của Hội đồng nhân dân, Thường trực Hội đồng nhân dân, Ban của Hội đồng nhân dân, Tổ đại biểu Hội đồng nhân dân và đại biểu Hội đồng nhân dân trong đó làm rõ những nội dung chưa được cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan thực hiện hoặc thực hiện không đúng yêu cầu (nếu có) để báo cáo Thường trực Hội đồng nhân dân cùng cấp. Ngoài ra, đối với Văn phòng cấp tỉnh còn có nhiệm vụ hướng dẫn việc thu thập, sử dụng, cập nhật tình hình và kết quả giám sát của HĐND các cấp tại địa phương mình để xây dựng cơ sở dữ liệu giám sát của HĐND tỉnh.
Với các nhiệm vụ được giao theo Nghị quyết 594, trong thời gian qua Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND tỉnh Bắc Kạn đã chủ động tham mưu thực hiện có hiệu quả một số nội dung, đó là:
Ngay sau khi Uỷ ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết 594, Văn phòng đã chủ động tham mưu cho Thường trực HĐND tỉnh sao y, gửi đến các Ban HĐND tỉnh, Thường trực HĐND các cấp trên địa bàn toàn tỉnh để áp dụng thực hiện và chỉ đạo phòng chuyên môn nghiên cứu, tham mưu triển khai các quy định nội dung của Nghị quyết. Đồng thời, Văn phòng đã tham mưu: Ban hành Kế hoạch thực hiện chương trình giám sát của HĐND tỉnh năm 2023; lồng ghép kế hoạch thực hiện chương trình giám sát của Thường trực, các Ban HĐND tỉnh trong chương trình công tác năm 2023. Chỉ đạo phòng chuyên môn theo dõi, tổng hợp kết quả thực hiện chương trình giám sát của năm 2022 để tham mưu cho Ban, Thường trực báo cáo trước kỳ họp thường lệ giữa năm 2023 đồng thời với việc trình hồ sơ để Thường trực, HĐND xem xét, quyết định chương trình giám sát năm 2024.
Văn phòng đã và đang tham mưu triển khai thực hiện quy định về các nội dung liên quan đến hoạt động giám sát chuyên đề của Đoàn giám sát HĐND, Thường trực, Ban Tổ và đại biểu HĐND; tham mưu cho Thường trực HĐND tỉnh ban hành văn bản triển khai, đề nghị UBND tỉnh Báo cáo kết quả thực hiện kết luận, kiến nghị giám sát của HĐND, Thường trực HĐND từ đầu nhiệm kỳ 2021 - 2026 đến hết năm 2022; giao các Ban, Tổ đại biểu HĐND tỉnh theo dõi, giám sát, thẩm tra việc thực hiện các kiến nghị sau giám sát.
Đến nay, Văn phòng đang tổng hợp kết quả thực hiện kết luận, kiến nghị giám sát từ các Ban, Tổ đại biểu HĐND tỉnh báo cáo Thường trực HĐND tỉnh, để tham mưu xây dựng báo cáo của Thường trực HĐND tỉnh thực hiện kết luận, kiến nghị giám sát từ đầu nhiệm kỳ 2021 -2026 đến hết năm 2022 của HĐND, Thường trực HĐND, Ban HĐND, Tổ đại biểu và đại biểu HĐND tỉnh, trình tại kỳ họp thường lệ giữa năm 2023. Từ kỳ họp giữa năm đến kỳ họp cuối năm, tiếp tục theo dõi, đôn đốc, giám sát các kiến nghị giám sát trong năm 2023; đưa việc giám sát các kiến nghị sau giám sát trở thành việc làm thường xuyên, liên tục và được đăng tải trên Trang thông tin điện tử đại biểu dân cử của HĐND tỉnh.
Bên cạnh những nội dung đã và đang thực hiện theo Nghị quyết 594 nêu trên, vẫn còn một số nhiệm vụ chưa triển khai thực hiện là: Chưa thực hiện nhiệm vụ “hướng dẫn việc thu thập, sử dụng, cập nhật tình hình và kết quả giám sát của HĐND các cấp tại địa phương mình để xây dựng cơ sở dữ liệu giám sát của HĐND tỉnh” (Khoản 2 Điều 31); Việc tham mưu, triển khai dự án Phát triển hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu đồng bộ, liên thông từ HĐND tỉnh đến HĐND cấp huyện, cấp xã theo Kế hoạch số 389/KH-UBTVQH15 ngày 26/12/2022 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (thời gian triển khai từ năm 2023 đến 2025) chưa thực hiện được.
Nguyên nhân do Ban Công tác đại biểu chưa triển khai Dự án thông tin, cơ sở dữ liệu đồng bộ, liên thông từ Quốc hội đến HĐND cấp tỉnh nên chưa có cơ sở triển khai để đảm bảo tính đồng bộ, liên thông. Việc theo dõi thực hiện các kiến nghị sau giám sát còn gặp khó khăn do còn nhiều cơ quan, đơn vị không gửi báo cáo kết quả thực hiện kiến nghị. Nội dung đề xuất giám sát, chất vấn, giải trình của một số Tổ đại biểu, đại biểu HĐND chưa nhiều, chưa sát, hoặc trùng với nội dung mới giám sát, giải trình hoặc chất vấn; chưa sát những vấn đề mà cử tri và Nhân dân quan tâm nên khó khăn trong quá trình tổng hợp, đề xuất của Văn phòng.
Để triển khai có hiệu quả Nghị quyết số 594, trong thời gian tới, Văn phòng sẽ tập trung triển khai thực hiện một số nhiệm vụ sau:
Thứ nhất, thường xuyên rà soát, chỉ đạo phòng chuyên môn chủ động phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan để triển khai thực hiện các nhiệm vụ quy định tại Nghị quyết số 594 đảm bảo tiến độ, thời gian.
Thứ hai, tích cực ứng dụng công nghệ thông tin trong việc lưu trữ dữ liệu, cung cấp, xử lý thông tin về các hoạt động giám sát nói riêng và các hoạt động của HĐND nói chung được nhanh, hiệu quả hơn.
Thứ ba, tham mưu cho Thường trực HĐND tỉnh đôn đốc các Ban, Tổ và đại biểu HĐND thực hiện nhiệm vụ quy định; tiếp tục tham mưu nâng cao chất lượng hoạt động giám sát nói riêng và các hoạt động của HĐND nói chung.
Thứ tư, đề xuất với Thường trực HĐND tỉnh kiến nghị đến Ban Công tác đại biểu sớm triển khai Dự án thông tin, cơ sở dữ liệu đồng bộ, liên thông từ Quốc hội đến HĐND cấp tỉnh và hướng dẫn các địa phương thực hiện phần mềm liên thông từ HĐND tỉnh đến HĐND cấp huyện đảm bảo tính đồng bộ với phần mềm liên thông từ Quốc hội đến HĐND cấp tỉnh. Hướng dẫn triển khai cụ thể việc thu thập, sử dụng, cập nhật tình hình và kết quả giám sát của HĐND các cấp để thống nhất cách làm trên toàn quốc./.