Chiều ngày 22/11/2023, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự thảo Luật Tổ chức Tòa án nhân dân (sửa đổi). Phiên họp do Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Nguyễn Thị Thủy đề nghị cần luật hóa quy định trách nhiệm của Tòa án về giải thích áp dụng pháp luật trong xét xử

Tham gia phát biểu tại phiên họp, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Nguyễn Thị Thủy (Đoàn Bắc Kạn) thể hiện quan điểm đồng tình đối với một số vấn đề được quy định trong dự thảo Luật và từ tình hình thực tiễn đã có những phân tích cụ thể một số quy định trên cơ sở pháp luật hiện hành.

Liên quan đến quy định giải thích áp dụng pháp luật trong xét xử, đại biểu Thủy cho rằng việc luật hóa hoạt động Tòa án có trách nhiệm giải thích áp dụng pháp luật trong xét xử vào trong dự thảo luật là phù hợp với quy định của Hiến pháp và pháp luật hiện hành. Đại biểu nêu rõ, một người chỉ bị coi là có tội cho đến khi có bản án kết tội của Tòa án có hiệu lực pháp luật, kể cả khi có kết luận của cơ quan điều tra hoặc cáo trạng của Viện kiểm sát thì họ vẫn chưa bị coi là có tội. Do đó Tòa án phải giải thích rõ trong bản án, vì sao Tòa án lại tuyên bị cáo có tội, vì sao là tội này mà không phải là tội khác, vì sao là 5 năm mà không phải 10 năm tù, vì sao lại chấp nhận ý kiến của Viện kiểm sát mà không chấp nhận ý kiến của luật sư… Việc phán quyết của Tòa án liên quan đến sinh mệnh chính trị của con người, đến quyền sống, quyền chết, quyền tự do của con người, do đó việc Tòa án giải thích rõ ràng, thấu đáo trong bản án về việc áp dụng pháp luật gắn với những tình tiết, tình huống cụ thể của vụ án sẽ thuyết phục được xã hội cũng như tội phạm. Bên cạnh đó, việc luật hóa nội dung này cũng đồng thời nâng cao và ràng buộc trách nhiệm của mỗi thẩm phán khi thực hiện xét xử, là căn cứ để mỗi người dân, để xã hội giám sát hoạt động xét xử của Tòa án…

Chánh án Toàn án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình tiếp thu và giải trình một số nội dung tại phiên họp

Về đổi mới ngạch Thẩm phán, đại biểu thể hiện quan điểm đồng tình với nội dung sửa đổi của dự thảo Luật theo hướng quy định từ 04 ngạch Thẩm phán (gồm: Tối cao; Cao cấp; Trung cấp và Sơ cấp) thành 02 ngạch là Thẩm phán Tòa án tối cao và Thẩm phán. Bởi lẽ, việc chia ngạch Thẩm phán như Luật hiện hành chưa thể hiện đúng bản chất của công việc xét xử và theo quy định của pháp luật tố tụng hiện hành, giai đoạn xét xử sơ thẩm là giai đoạn rất vất vả, làm trọn vẹn để giải quyết được một vụ án. Mặt khác, việc chia ngạch Thẩm phán như hiện hành ít nhiều cũng dẫn đến cách hiểu không đúng về năng lực, trình độ của Thẩm phán sơ cấp, trung cấp, trong khi đó trên thực tế trừ Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao do Quốc hội phê chuẩn có nhiệm vụ đặc biệt là xây dựng đường lối xét xử đối với toàn ngành, còn các Thẩm phán khác đều phải đảm bảo đầy đủ các tiêu chuẩn, điều kiện để đảm bảo độc lập trong hoạt động xét xử và chỉ tuân theo pháp luật…

Tại phiên họp, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình ghi nhận các ý kiến của các đại biểu Quốc hội với nhiều ý kiến nghiên cứu sâu và nhiều ý kiến gợi mở để Ban soạn thảo tiếp thu nghiên cứu chỉnh sửa, đề nghị các đại biểu tiếp tục gửi ý kiến góp ý. Chánh án Tòa án nhân dân tối cao cho rằng trong quá trình đề xuất đổi mới có nhiều ý kiến khác nhau là điều tất yếu, trong đó có những nội dung cần có thêm thông tin, có những vấn đề cần giải trình và có những vấn đề cần lắng nghe đại biểu. Tuy nhiên do thời gian không đủ để có thể trao đổi thấu đáo, cặn kẽ các vấn đề, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao đã bày tỏ mong muốn Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho phép tạo điều kiện để tổ chức hội nghị làm rõ các vấn đề đại biểu quan tâm.

Kết luận phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho rằng, không khí thảo luận tại Hội trường rất khẩn trương, dân chủ, ý kiến của các đại biểu Quốc hội đều thể hiện sự nhất trí cao về sự cần thiết sửa đổi Luật Tổ chức Tòa án nhân dân, đồng thời cũng đã góp ý nhiều vấn đề hoàn thiện dự án Luật. Tại phiên thảo luận đã có 31 ĐBQH phát biểu ý kiến, trong đó có 14 ĐBQH tranh luận. Đối với 51 đại biểu đăng ký phát biểu và 1 đại biểu đăng ký tranh luận nhưng do hết thời gian nên chưa được phát biểu, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị các đại biểu gửi văn bản cho Tổng Thư ký Quốc hội, Ủy ban Tư pháp và Tòa án Nhân dân tối cao để tổng hợp và tiếp thu, giải trình./.